Cannabis geneest (nog) geen kanker

De hoeveelheid bewijs dat cannabis kankercellen bestrijdt wordt steeds groter. Er zijn tientallen onderzoeken waarin een verband wordt gevonden. Toch is het (nog) niet verstandig om kanker met cannabis te behandelen.

(Leestijd 5 – 10 minuten)

Cannabis is een erkend medicijn bij de behandeling van kanker in Nederland. Maar het wordt op dit moment alleen voorgeschreven om de bijwerkingen van chemotherapie terug te dringen. Patiënten krijgen dankzij medi-wiet bijvoorbeeld weer eetlust.

Tumoren

Er is steeds meer bewijs dat Cannabis niet alleen de bijwerkingen van chemotherapie verminderd, maar zelfs helpt bij het vernietigen van tumoren. In enkele tientallen wetenschappelijke onderzoeken wordt dat effect gevonden. En er is ook steeds meer anekdotisch (=onofficieel) bewijs.

Er zijn waarschijnlijk drie manieren waarop wiet kanker bestrijdt. Cannabis vertraagt de vermenigvuldiging van kankercellen. Vervolgens stopt CBD de groei van bloedvaten naar tumoren toe, waardoor de groei van tumoren wordt beperkt. En daarna wordt het zelfvernietigingsmechanisme van kankercellen geactiveerd. De tumoren plegen als het ware zelfmoord.

(Tekst gaat verder onder de video)

https://www.youtube.com/watch?v=ZQyE-Shbzqc

Onderzoek is duur

Dat oncologen nog niet massaal op cannabis zijn overgestapt, heeft alles te maken met het goedkeuringstraject van nieuwe geneesmiddelen. Voordat een geneesmiddel op de markt mag verschijnen, moet een bedrijf een aantal fases van wetenschappelijk onderzoek doorlopen. Het kost tientallen tot honderden miljoenen euro’s om een nieuw geneesmiddel op de markt te krijgen. Op dit moment heeft nog geen enkel bedrijf zoveel geld in cannabis geïnvesteerd.

Cannabis is namelijk een plant die je niet meer kunt patenteren. Daardoor is het niet erg aantrekkelijk voor bedrijven om tientallen miljoenen euro’s in onderzoek te steken. Bovendien bevat de plant verschillende werkzame stoffen die een interactie met elkaar aangaan. Dat maakt onderzoek nóg moeilijker en dus duurder. Mede daardoor gingen de ontwikkelingen de afgelopen decennia maar traag.

Kanker is ingewikkeld

Een tweede reden voor de trage ontwikkelingen van het onderzoek is de complexiteit van de ziekte kanker. Er zijn tientallen verschillende soorten kanker (lever-, darm-, alvleesklier-, leukemie etc.). Al die verschillende varianten vereisen een andere behandelmethode. Voordat een nieuwe behandelmethode mag worden toegepast, moet uitgebreid bewezen worden dat de behandeling effectief is en niet teveel bijwerkingen veroorzaakt.

Reden voor hoop

Toch is er reden voor hoop. Het Amerikaanse National Institute on Drug Abuse (NIDA) heeft vorig jaar een enorme ommezwaai gemaakt. Voorheen was het instituut slechts betrokken bij wetenschappelijk onderzoek naar de schadelijkheid van cannabis, en dus niet bij de medicinale werking. Maar directrice Nora Volkow verkondigde in april 2015 dat het anders moest. Met haar besluit kwam er een enorme zak geld beschikbaar voor onderzoek naar de heilzame werking van cannabis.

Die zak geld heeft al zijn eerste vruchten afgeworpen. Het NIDA heeft het afgelopen jaar baanbrekend onderzoek gedaan naar de vorm van de cannabisreceptor in het lichaam. Die kennis moet helpen nieuwe geneesmiddelen te ontwikkelen. Maar daar houdt het niet op. Steeds meer universiteiten en belangenorganisaties leggen geld apart voor onderzoek naar het effect van cannabis op kanker.

Onderzoeksfase

Inmiddels zijn er tientallen onderzoeken gedaan naar de werkzaamheid van cannabis bij kanker. Die onderzoeken behoren allemaal tot zogenaamde ‘pre-clinical trials’. Dat zijn proeven met muizen en ratten, waarbij de dieren een injectie met cannabisconcentraat krijgen. Zulke dierproeven moeten afgerond worden voordat een geneesmiddel op mensen getest mag worden. Klinisch onderzoek naar de werkzaamheid van cannabis op kanker is dus nog nooit bij mensen uitgevoerd.

Oncologen zijn voorzichtig met het voorschrijven van cannabis omdat er nog zo weinig over bekend is. De dierproeven zijn veelbelovend. Maar dat hoeft niet te betekenen dat cannabis hetzelfde effect heeft op mensen. Laat staan dat bekend is wat de optimale dosis van werkzame stoffen is tijdens de behandeling.

Klinische onderzoeken

Pas wanneer alle dierproeven zijn afgerond, mogen de echte klinische onderzoeken beginnen. De klinische onderzoeken bestaan uit drie rondes, waarin een speciale toetsingscommissie na elke ronde het wetenschappelijke bewijs beoordeelt. De eerste fase van onderzoek naar kanker zal ergens in de komende jaren beginnen. Voor die proeven worden proefpersonen uitgekozen die ongeneeslijk ziek zijn. Het zou namelijk onethisch zijn een persoon een reguliere behandeling te ontzeggen, terwijl er nog kans is op genezing. Terminale patiënten zijn daarentegen bereid een behandeling te ondergaan die een onzekere uitkomst heeft.

Tijdens de onderzoeksronde die ‘clinical trials’ heet, wordt uitgezocht of cannabis überhaupt werkt tegen menselijke vormen van kanker. Daarbij is het belangrijk om te ontdekken welke stof hoofdverantwoordelijk is voor het geneeskrachtige effect. Is het CBD, THC, of juist een wisselwerking van die twee stoffen? Die vraag moet voor elke variant van kanker opnieuw wetenschappelijk beantwoord worden.

Placebo studies

In het hypothetische geval dat cannabis de eerste onderzoeksronde bij mensen goed doorloopt, volgen er eerst nabesprekingen door een speciaal opgericht team van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA). Als dat team het onderzoek goedkeurt begint ronde twee, die volledig draait om het uitsluiten van het placebo-effect.

De studies in de tweede fase van het goedkeuringstraject moeten bewijzen dat psychologische factoren geen rol spelen. Soms werken dingen simpelweg omdat je gelooft dat ze werken. Om zeker te weten dat het perspectief van de onderzoekers niks uitmaakt, weten zelfs de wetenschappers tijdens het onderzoek niet of ze een placebo of een werkend medicijn toedienen.

Derde fase

Zelfs na de tweede onderzoeksronde zou nog niet wetenschappelijk vastgesteld zijn dat cannabis een effectief geneesmiddel is. Er is nog een derde ronde van wetenschappelijk onderzoek dat doorlopen moet worden. In die laatste ronde moet de optimale dosis en toedieningswijze worden vastgesteld. Pas na een eventuele derde fase zouden oncologen cannabis als medicijn tegen kanker mogen gebruiken.

Kennis in kinderschoenen

De tientallen veelbelovende onderzoeken naar de werking van cannabis op kanker zijn helemaal niet zoveel, als je ze in perspectief plaatst. Er moet nog veel meer ontdekt worden voordat cannabis als regulier medicijn tegen kanker kan worden toegepast. Er zijn aanwijzingen dat cannabis effectief tegen bepaalde vormen van kanker werkt. Maar die aanwijzingen moeten niet uit hun verband worden gerukt. We weten nog niet of het ook bij mensen zo goed werkt.

Daarom blijven reguliere behandelmethoden de beste keuze voor patiënten die met kanker zijn gediagnosticeerd. Hoe ingrijpend chemokuren en bestraling ook zijn, ze geven wel de beste overlevingskans. Het is belangrijk om te vertrouwen op de deskundigheid van (huis)artsen en oncologen, aangezien kanker een ontzettend complexe ziekte is. De keuze voor een alternatieve geneeswijze kan mogelijk een kortere levensduur en meer leed met zich meebrengen.

Experimenteren met cannabis

Het gebrek aan kennis over behandeling van kanker met cannabis hoeft niet te betekenen dat alle patiënten CBD-olie moeten mijden. Het is bekend dat wiet de bijwerkingen van chemotherapie tegengaat. Patiënten krijgen daarom al medische cannabis voorgeschreven tijdens de behandeling van kanker. Maar ze kunnen zelf ook actief om cannabis tijdens de behandeling vragen. Veel medisch specialisten laten ruimte over voor de voorkeur van een patiënt.

Cannabis kan een uitweg zijn voor patiënten die terminaal zijn verklaard. Misschien is de veelbelovende werking een bron van hoop. Misschien is er meer mogelijk dan doktoren op dit moment weten. Maar dat weet niemand zeker. Helaas moet het benadrukt worden: geloof niet alle enthousiaste claims over de geneeskrachtige werking van wiet.