Bij het woord ‘drugs’ denken mensen al snel aan een heroïnejunk die letterlijk in de goot van een steegje ligt weg te kwijnen. Maar er valt nog zoveel meer te vertellen. Het is tijd dat we onze blik gaan verbreden.
In 1839 reisde de Franse naturalist Aldulphe Deligorgue naar KwaZulu-Natal, een gebied wat tegenwoordig onderdeel is van zuid-Afrika. Tijdens een van zijn reizen vertelt zijn gids hem een verhaal over olifanten die na het eten van de gefermenteerde vruchten van de Marulaboom agressief gedrag gingen vertonen. De olifanten werden, expres, dronken van de vruchten.
Maar niet alleen olifanten zoeken naar het veranderen van de mentale staat, dit gedrag is ook geobserveerd bij andere dieren. Neem bijvoorbeeld de bekende BBC-scene waar dolfijnen overgooien met een kogelvis die neurotoxisch-gif afscheidt. Dit gif is in hoge dosis dodelijk maar geeft in een lage dosis een psychoactief effect.
Volgens Ronald Siegel, assistent professor psychologie aan Harvard, bestaat er een biologische drive om onder invloed te willen raken “Het is onze vierde drift.” Of we nu opzoek zijn naar plezier, stimulatie, vermindering van pijn of proberen te ontsnappen aan iets, aan de basis van deze drift ligt de motivatie tot het veranderen van ons gevoel, betoogt Siegel. Om deze staat te bereiken gebruikt mensen drugs.
(lees verder onder de video)
Tijd voor een ander perspectief
Het is makkelijk een negatief beeld te hebben van drugs wanneer het nieuws spreekt over het ontmantelen van wietplantages, mensen die in zombies zouden veranderen na het gebruik van flakka en verkeersongelukken onder invloed. We moeten af van dit ongenuanceerde beeld dat een drug een zwaar verslavend en illegaal poeder of pilletje is wat je bij het minst of geringste kan ombrengen.
Stichting Changing Perspective wil alle middelen op dezelfde manier behandelen. Dat begint bij een duidelijke definitie van het woord ‘drugs’: “Stoffen die ingenomen worden met als doel het bewustzijn, de perceptie of de gemoedstoestand te beïnvloeden.”
Het merendeel van de mensen die een drug gebruikt, gebruikt een middel een (aantal) keer en stopt er dan weer mee. Natuurlijk zijn drugs niet altijd veilig. Soms overlijden mensen na een gebruikelijke dosis MDMA. Ongeveer tienduizend mensen zitten in een verslavingskliniek vanwege hun uit de hand gelopen cannabisgebruik. Die risico’s bestaan wel degelijk.
Harddrugs en softdrugs zijn onzin
Een van de grootste misvattingen over drugs is het idee dat een legaal middel veilig is en een illegaal middel gevaarlijk. De legaliteit van een middel heeft weinig te maken met de daadwerkelijke potentie om schade aan te richten. David Nutt, een Britse psychiater en neuropsychofarmacoloog, heeft onderzocht in welke mate verschillende middelen schade toebrachten aan de omgeving en aan de gebruiker zelf. Hij concludeert dat alcohol verreweg de gevaarlijkste drug is van allemaal. Volgens de World Health Organisation (WHO) is alcohol zelfs verantwoordelijk voor 3,3 miljoen doden per jaar of zo’n kleine 6% van alle doden. Maar alcohol is niet koploper in het klassement. Tabak, de op een na populairste (en legale) drug staat namelijk op nummer één. Tabak is verantwoordelijk voor zes miljoen doden per jaar en nog eens 1 miljoen doden via passief roken. Deze cijfers zijn verschrikkelijk hoog, zeker wanneer je ze vergelijkt met de kleine 200 duizend mensen die jaarlijks doodgaan aan alle illegale drugs bij elkaar.
Wanneer het onderwerp drugs in een donker hoekje wordt geschoven, wordt de mogelijkheid voor het aanbieden van harm-reductiontips minder. De bereikbaarheid van voorlichting naar de gebruiker komt in het nauw. Hierdoor zijn gebruikers zich niet bewust van de risico’s die in veel gevallen goed te beperken zijn. Dit zorgt voor het combineren van verkeerde middelen, overdoseringen, het gebruik van onzuivere drugs, verkeerde manieren van inname en allerlei sociale en juridische problemen.
Ongelukken zullen altijd blijven gebeuren. We kunnen nooit alle risico’s uitsluiten door middel van voorlichting. Maar het hele leven is risicovol, we rijden 130 km/h in onze auto’s, fietsen zonder helm rakelings langs vrachtwagens en springen af en toe vrijwillig uit een vliegtuig voor een adrenaline kick. David Nutt, de hierboven genoemde wetenschapper, deed onderzoek naar wat gevaarlijker was: paardrijden of xtc gebruiken. Zijn conclusie is dat paardrijden even of misschien zelfs wel gevaarlijker was voor de maatschappij dan het gebruik van xtc.
Nieuw perspectief op verslaving
Niet alleen de fysieke gevaren van drugsgebruik worden vaak verkeerd begrepen, ook verslaving is iets dat doorgaans niet goed begrepen wordt. Het maatschappelijke beeld van verslaving is dat een drug een soort chemische haken heeft die de gebruiker grijpen en verslaafd maken. De journalist en schrijver Johan Hari kijkt anders naar verslaving. Volgens Hari is ons idee van verslaving gebaseerd op experimenten uit het begin van de 20e eeuw. Tijdens deze experimenten werd een rat in een kooitje geplaatst en kreeg de keuze tussen twee water flesjes. Het ene flesje gevuld met water, de ander gevuld met cocaïne- of heroïne-water. Vrijwel in alle gevallen kiest de rat voor het flesje met de drug en sterft aan een overdosis. De conclusie van het experiment was dat de verslaving veroorzaakt werd door de drug.
Maar in de eind jaren 70” keek de Canadese psycholoog Bruce Alexander opnieuw naar deze experimenten en trok de resultaten in twijfel. Hij zette zijn vraagtekens bij het idee dat de drug op zichzelf een rat verslaafd maakt en voerde een experiment uit wat hedendaags bekend staat als het Rat Park experiment.
Rat Park bestond uit een grote kooi met meerdere ratjes om samen te spelen, speelgoed, veel lekker eten en ook in deze kooi de twee flessen water. Maar in Rat Park waren de resultaten anders, bijna geen enkele rat gebruikte de fles met de drug en geen enkele rat kreeg een overdosering. De conclusie was dat verslaving misschien wel helemaal niet volledig, maar deels te wijten was aan de drug en dat de “kooi” van een rat of mens meer van belang is.
Mensen zoeken verbintenis
In ons leven creëren we verbindingen met dingen, we binden ons met ons werk, we binden ons met onze hobby’s en vrienden en nog veel meer. We worden wakker in de ochtend en hebben iets om voor uit bed te stappen. Maar stel je voor dat iemand geen werk of studie heeft. Dat die persoon vanwege een depressie geen trek heeft in hobby’s en zich sociaal isoleert. Hoe makkelijk is het voor deze persoon om zich te binden aan een drug. Een drug die zorgt voor het tijdelijk voelen van iets wat hij al een tijd mist of het juist niet voelen van iets wat hem al tijden achtervolgd.
We staan aan het begin van een revolutie binnen de psychologische en psychiatrische wetenschappen. De Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies (MAPS) werkt aan de laatste loodjes om het mogelijk te maken voor PTSS-patiënten therapie te krijgen met MDMA. Wetenschappers werken met ketamine en depressieve patiënten, de functionaliteit van paddo’s wordt onderzocht voor kankerpatiënten die bang zijn voor de dood en lsd wordt getest in de behandeling van sociale angst.
Nu is het moment om ons perspectief op drugs te veranderen. We moeten begrijpen dat veel mensen drugs gebruiken en dat de meesten dit doen voor hun plezier en stimulatie. De risico’s die komen bij dit gebruik zijn daarnaast vaak goed te beperken maar daarvoor moeten we ons gedrag veranderen. We moeten meer praten over drugs op een niet gestigmatiseerde manier, in het geval dat iemand dan besluit een drug te gebruiken is hij of zij op de hoogte van de risico’s en weet hij of zij hoe deze zijn te beperken.